1. Khái niệm :

Tự kỷ là một hội chứng rối loạn phát triển lan tỏa ở trẻ em, bao gồm những khiếm khuyết nặng nề về khả năng tương tác xã hội, giao tiếp và những quan tâm, hoạt động bó hẹp, định hình. Trẻ tự kỷ điển hình có thể bị rối loạn nhiều kỹ năng phát triển như: tự chăm sóc, ngôn ngữ, giao tiếp ứng xử, quan hệ xã hội, hành vi, cảm xúc, trí tuệ…

2. Các biểu hiện của tự kỷ:

Tự kỷ có biểu hiện đặc trưng sau:

2.1. Khó khăn về quan hệ xã hội :

- Trẻ không biết khởi  xướng, bắt đầu làm quen, hoặc khó tiếp nhận một người bạn mới. - Trẻ ít quan tâm và không có nhu cầu chia xẻ hứng thú, nhu cầu và hoạt động với bạn bè và mọi người xung quanh.

• Không thưa khi được gọi tên


• Không nhìn mặt người đối thoại khi chơi, giao tiếp


• Tỏ ra không nghe thấy ai lúc đó (trẻ như không ở đó)

• Kháng lại sự vuôt ve âu yếm hoặc ôm ấp


• Tỏ ra không biết đến tình cảm của người khác.


• Có vẻ thích chơi một mình – co lại trong thế giới riêng của trẻ.

2.2. Khiếm khuyết về khả năng ngôn ngữ và giao tiếp:

+ Nếu chưa biết nói: trẻ có khiếm khuyết trong việc sử dụng các kỹ năng giao tiếp không lời như:

• Không nhìn mặt người đối thoại khi giao tiếp


• Không hiểu và không sử dụng nét mặt, cử chỉ, tư thế cơ thế để giao tiếp


• Các âm thanh lời nói bất thường về cao độ hoặc cường độ.


• Không biết yêu cầu, phản đối hoặc thể hiện các nhu cầu bản thân


• Không hoặc khó học các luật lệ về giao tiếp như: chào hỏi, xin đồ vật hoặc “ạ”, “bai, bai”…

+ Nếu trẻ đã nói được

• Trẻ học nói muộn hơn trẻ bình thường


• Mất khả năng nói được từ đơn hoặc cả câu sau khi đã biết nói.


• Trẻ dùng phát ngôn không phù hợp với mục đích: đáng lẽ trả lời thì trẻ lại nhắc lại câu được hỏi, nói nhại, nói vọng..Phát ngôn hoặc câu của trẻ có ngữ điệu đơn điệu, nghe véo von, thường có âm sắc cao hơn bình thường.


• Nếu trẻ có ngôn ngữ khá hơn, có thể thấy chậm phát triển ngôn ngữ so với trẻ cùng độ tuổi. Trẻ thường không hiểu câu hỏi, ngôn ngữ của trẻ đơn giản, hiếm dùng những khái niệm so sánh, tưởng tượng .

2.3. Các hành vi dập khuôn định hình và các mối quan tâm bất thường.

- Các hành vi hoặc cử động định hình, lặp đi lặp lại: trẻ như bị cuốn hút vào một cử chỉ, một hoạt động hoặc trò chơi nào đó hàng giờ hoặc cả buổi. Ví dụ: xoắn bàn tay, vê vê ngón tay, vò giấy, quay bánh xe ô tô (đồ chơi)…

- Trẻ có thể thích duy nhất một đồ vật, hoặc chỉ chơi với một người nào đó trong gia đình… - Trẻ có thể chỉ quan tâm và vê, xoay một chi tiết của vật: bánh xe, ống khói.. - Trẻ có thể có những phát ngôn hoặc phát ra âm thanh

nào đó một cách định hình: tự phát, không có chủ ý và trong mọi tình huống…

- Trẻ có thể nhạy cảm với một số loại kích thích ( khi bị vuốt ve, sờ chạm hoặc có ánh sáng, tiếng động…)

3. Những rối loạn khác đi kèm với tự kỷ:

3.1. Rối loạn giác quan:

Nhiều trẻ tự kỷ có thể nhạy cảm đau đối với một số âm thanh, loại vải, mùi vị. một số trẻ không chịu đựng nổi khi quân áo chạm vào da. Một số âm thanh; ví dụ máy hút bụi, chuông điện thoại, sấm chớp, ngay cả tiếng sóng vỗ vào bờ có thể khiến trẻ bịt tai và khóc thét lên. ở trẻ tự kỷ, não thường tỏ ra khó cân bằng các cảm giác cho tương xứng. Một số trẻ tự kỷ không chú ý tới quá lạnh hoặc quá đau, chẳng hạn có trẻ tự đập đầu vào cạnh bàn làm lõm bên đầu nhưng không có cảm giác đau.

3.2. Chậm phát triển trí tuệ:

Nhiều trẻ tự kỷ bị chậm phát triển trí tuệ ở mức độ khác nhau. Ngay trong trắc nghiệm có nhiều lĩnh vực trẻ phát triển bình thường( ví dụ chép hình vẽ), nhưng nhiều lĩnh vực khác lại bị chậm (chẳng hạn ngôn ngữ).

3.3. Khó thích ứng với sự thay đổi hoàn cảnh, sự việc thường diễn ra hằng ngày.

3.4. Co giật:

Có khoảng 1/ 4 trẻ tự kỷ bị động kinh. Để chẩn đoán thể động kinh cần cho trẻ đi khám chuyên khoa thần kinh và làm điện não đồ. Nhờ đó mà thầy thuốc có thể sử dụng các thuốc chống động kinh cho phù hợp.

Các dấu hiệu của chứng tự kỉ thường xuất hiện sớm từ những năm đầu đời, nhưng đôi khi chúng cũng xuất hiện sau một số tháng phát triển bình thường. Trong hầu hết các trường hợp, không thể xác định được sự kiện nào là sự kiện khiến trẻ đang phát triển bình thường lại dần thoái triển, rơi vào chứng tự kỉ.

Cha mẹ nên đưa trẻ đến các nhà chuyên môn (bác sĩ nhi, nhà tâm lý học, bác sĩ phục hồi chức năng ,bác sĩ tâm thần,…) nếu thấy một trong các dấu hiệu sau:

5 dấu hiệu báo động tự kỷ (Viện Hàn lâm Thần kinh học của Mỹ)

1)Không bi bô, không biết dùng cử chỉ, dấu lúc vào khoảng 12 tháng

2) Không biết nói từ đơn lúc 16 tháng

3) Không biết đáp lại khi được gọi tên

4) Không tự nói được câu có hai từ lúc 24 tháng

5) Mất kỹ năng ngôn ngữ hoặc xã hội vào bất kỳ độ tuổi nào.

 

Không kể giàu nghèo, bằng những cách khác nhau, nhiều quốc gia trên thế giới đã quan tâm đến người khuyết tật, tạo những điều kiện thuận lợi nhất để họ hòa nhập vào xã hội. Dưới đây là một số ví dụ.

Trung Quốc: Chăm lo sức khỏe và giáo dục

Ở thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc hiện có khoảng 1.400 trung tâm dành cho người khuyết tật được đặt tên “Sweet Home”. Những “Ngôi nhà hạnh phúc” này cung cấp nhiều loại hình dịch vụ, tổ chức các khóa đào tạo về văn hóa và thể lực, tạo không khí vui vẻ và tương trợ cho người khuyết tật.

Bên cạnh việc tổ chức các hoạt động xã hội thường kỳ như các chuyến dã ngoại trong ngày, các Sweet Home còn cung cấp các chương trình phục hồi chức năng đặc thù, phù hợp với yêu cầu của từng người khuyết tật. Tổng cộng có khoảng 45.000 người khuyết tật từ 18 quận, huyện ở Bắc Kinh được hưởng lợi từ chương trình hoàn toàn do Chính phủ Trung Quốc tài trợ này.

Liên đoàn Người khuyết tật Bắc Kinh cho biết đến năm 2010, mỗi phường, xã ở Bắc Kinh sẽ có một Sweet Home để người khuyết tật có thể tiếp cận dễ dàng hơn.

Học hành là một trong những cách tốt nhất để người khuyết tật hòa nhập với cộng đồng xã hội. Nhận thức được điều đó, ngay từ khi bắt đầu cải cách và thực hiện chính sách mở cửa cách đây 30 năm, Trung Quốc đã chú ý thiết lập một hệ thống giáo dục đặc biệt cho người khuyết tật, bao gồm giáo dục cơ sở, giáo dục hướng nghiệp, giáo dục đại học và giáo dục cho người lớn tuổi.

Theo các con số thống kê chính thức, tính tới năm 2007, Trung Quốc có 1.667 cơ sở giáo dục đặc biệt, tăng gần gấp 4 lần so với năm 1986 và 2.803 khóa học đặc biệt dành cho trẻ khiếm thị và khiếm thính, cũng như trẻ bị thiểu năng trí tuệ - với tổng số học sinh tuyển năm 2007 là 580.000 (so với 47.200 năm 1986).

Trong thời gian tới, Chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục đầu tư để người khuyết tật có thêm nhiều cơ hội học tập, đặc biệt là ở các cấp học cao đẳng và đại học. Hiện chỉ có khoảng 20.000 sinh viên khuyết tật đang học tập ở các trường cao đẳng, đại học - chiếm dưới 1% tổng số người tàn tật của Trung Quốc (82,9 triệu người).

Bangladesh: Xây dựng cơ sở dữ liệu

Trong tương lai, người khuyết tật ở Bangladesh sẽ không bị “bỏ sót” nhờ một hệ thống cơ sở dữ liệu trên máy tính. Chính phủ Bangladesh đã cho phép thực hiện một dự án thí điểm xây dựng cơ sở dữ liệu trực tuyến nhằm tập hợp thông tin về nhân khẩu học và tình trạng của người khuyết tật trên cả nước, từ đó tạo điều kiện cho chính quyền và các tổ chức nhân đạo chăm lo cho người khuyết tật.

Hiện tại, dự án được thực hiện thí điểm tại 6/64 quận, huyện ở Bangladesh. Diễn đàn quốc gia các tổ chức vì người khuyết tật (NFOWD) - một trong những tổ chức phụ trách dự án - cho rằng cơ sở dữ liệu này sẽ giúp làm tốt công tác phân bổ nguồn lực cho người khuyết tật, đồng thời đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm của những bên liên quan. Một hệ thống nhận biết bằng vân tay kỹ thuật số sẽ được sử dụng nhằm tránh những hiện tượng gian lận hoặc thay đổi thông tin.

Khác với các hồ sơ bằng giấy thông thường hoặc các hệ thống dữ liệu lưu trên máy tính cục bộ, ngân hàng dữ liệu mới này sẽ được cập nhật trên mạng Internet và sẽ được đảm bảo không bị mất thông tin bởi cơ sở dữ liệu được lưu giữ thường xuyên trên các máy chủ khác nhau. Điều này tưởng như bình thường nhưng lại rất quan trọng đối với một quốc gia thường xuyên phải hứng chịu thiên tai, lũ lụt như Bangladesh.

Pháp: Ưu tiên của tổng thống

Từ 2005-2007, Chính phủ Pháp đã bỏ ra 1,5 tỷ euro và tuyển thêm hơn 21.000 nhân công mới trong các cơ sở chăm sóc người khuyết tật hoặc làm các dịch vụ chăm sóc người khuyết tật nặng tại nhà. Số trẻ khuyết tật được đến trường tiểu học đã tăng 20%.

Tuy nhiên, tân Tổng thống Pháp Sarkozy chưa hài lòng với kết quả đạt được. “Đối với tôi, người khuyết tật là một ưu tiên” - đó là câu nói mở đầu hội nghị quốc gia đầu tiên ở Pháp về người khuyết tật do ông Sarkozy tổ chức ngày 10-6-2008. Chính phủ Pháp dự định sẽ huy động gần 3 tỷ euro cho việc cải thiện khả năng hòa nhập xã hội của người khuyết tật. Hàng loạt các biện pháp được đưa ra trong các lĩnh vực việc làm, nhà ở, đi lại và y tế dành cho người khuyết tật.

Cụ thể, để cải thiện cuộc sống cho người khuyết tật, Tổng thống Pháp Sarkozy tuyên bố sẽ tăng 25% trợ cấp cho người lớn tuổi khuyết tật (AAH) trong 5 năm tới. Chính phủ sẽ triển khai những chính sách nhằm tạo điều kiện cho người khuyết tật có khả năng lao động tìm được việc làm.

Chính phủ cũng sẽ bỏ ra 6 triệu euro cho các dự án giúp người khuyết tật có thể dễ dàng đi lại ở những nơi công cộng hoặc các công trình của tư nhân, các phương tiện giao thông, cũng như được tiếp cận với tri thức. Mục tiêu đặt ra là các công trình công cộng sẽ phải đạt chuẩn tạo điều kiện thuận lợi cho người khuyết tật từ nay đến năm 2010.

Kể từ năm 2009, các vấn đề liên quan đến khả năng tiếp cận của người khuyết tật sẽ được đưa vào chương trình đào tạo các nhà quy hoạch đô thị và thiết kế xây dựng. Để người khuyết tật có thể tiếp cận với các công nghệ mới, chính phủ sẽ gia tăng sử dụng phụ đề trên các kênh truyền hình, phát triển các hệ thống mô tả bằng âm thanh cho người khiếm thị và kể từ đầu quý I-2009, sẽ cho ra đời một trung tâm hỗ trợ đầu tiên cho người khiếm thính.

Về nhà ở, hiện 15.000 trẻ em và 12.000 người lớn đang nằm trong danh sách chờ được đón tiếp tại các cơ sở chăm sóc hoặc được cung cấp các dịch vụ đặc biệt. Về giáo dục, Chính phủ Pháp thông báo sẽ cho xây dựng thêm các cơ sở giáo dục đặc biệt nhằm hỗ trợ trẻ học tập tại các trường trung học cơ sở và trung học phổ thông. Mục tiêu của Chính phủ Pháp là nâng số cơ sở giáo dục này từ 1.239 hiện nay lên 2.000 vào năm 2010; và các cơ sở giáo dục cho trẻ khuyết tật sẽ được bao phủ trên toàn lãnh thổ Pháp.

Hà Vy, SGGP (tổng hợp)

Các nhà khoa học trên thế giới đã có nhiều ý tưởng và phát minh mới nhằm tạo điều kiện cho 10% dân số thế giới không may mắn có được một cuộc sống tốt đẹp hơn và dễ dàng hòa nhập vào đời sống xã hội. Dưới đây là một số ví dụ.

• 
  
  Di chuyển tốt hơn

“ReWalk” là tên của đôi chân robot hỗ trợ di chuyển do kỹ sư Amit Goffer thuộc Công ty Công nghệ cao Argo Medical Technologies của Israel sáng chế. Nhờ sản phẩm “Lại có thể đi” này, người khuyết tật hoặc người bị liệt chân có thể đứng, đi bộ và leo cầu thang. ReWalk bao gồm một bộ khung vững chắc được điều khiển bằng các thiết bị điện tử. Thiết bị hoạt động nhờ các hệ thống truyền động với động cơ, các cảm biến gắn trên cơ thể, bộ điều khiển máy tính và pin có thể sạc được gắn sau lưng. Hiện ReWalk đang được thử nghiệm ở Trung tâm Y tế Sheba Tel 

Aviv  và dự kiến sẽ được đưa ra thị trường vào năm 2010. Đối với những người khuyết tật từ eo trở xuống, một lựa chọn có thể tính tới là chiếc ô tô Martin Conquest 1200 do anh Peter van Nooy - người Hà Lan, từng bị tai nạn ô tô 18 năm trước - thiết kế với sự trợ giúp của Hiệp hội xe dành cho người tàn tật ở Anh và Trường Thương mại Manchester.

Chiếc xe đặc biệt ở chỗ mọi nút điều khiển của xe đều bằng tay. Hơn nữa, người lái xe có thể đưa cả chiếc xe lăn của mình lên chiếc ô tô này qua một chiếc cửa tự động.

Còn đối với những người mắc một số bệnh ảnh hưởng đến hoạt động của chi (như chấn thương dây thần kinh cột sống), có thể thiết bị điều khiển sử dụng nam châm do Viện Công nghệ Georgia (Mỹ) giới thiệu sẽ phù hợp hơn. Các nhà khoa học cho biết phần nam châm của thiết bị có kích thước chỉ bằng hạt gạo, được cấy vào đầu lưỡi, cho phép người điều khiển trực tiếp di chuyển con trỏ trên màn hình máy tính hoặc điều khiển xe lăn điện chạy quanh phòng. Trên thiết bị còn có một bộ đeo gắn cảm biến từ để phát hiện hướng của từ trường nam châm và chuyển tín hiệu này tới máy tính nhỏ gắn trên quần áo người dùng hoặc trên xe lăn. Các nhà khoa học cho rằng công nghệ này có thể tạo một cuộc cách mạng trong việc chế tạo thiết bị hỗ trợ người khuyết tật.

• 
  
  “Cửa sổ” mới cho người khiếm thị

Từ lâu, chiếc điện thoại đã là vật bất ly thân của nhiều người bình thường trên thế giới nhưng nó vẫn xa vời đối với người khiếm thị. Tuy nhiên, với phát minh mới của kỹ sư người Mỹ, Ray Kurzweil, giờ đây những người khiếm thị có thể sử dụng điện thoại như bao người khác. Sở dĩ như vậy là vì chiếc điện thoại do Kurzweil chế tạo có thể tải phần mềm có chức năng chuyển đổi những dòng chữ trên tài liệu thành lời nói và cho phép người sử dụng đọc được các tài liệu đã được ảnh hóa như thực đơn, sổ điện thoại hay bản fax. Các phiên bản của chiếc điện thoại này trong tương lai sẽ nhận dạng được khuôn mặt, căn phòng và chuyển các ngôn ngữ nước ngoài thành tiếng mẹ đẻ.

Cũng như điện thoại, Internet cũng đã trở thành một phần cuộc sống của những người bình thường nhưng đối với những người khiếm thị, việc lướt web khó khăn hơn, một phần do các phần mềm hỗ trợ người khiếm thị dùng máy tính thường đắt đỏ (giá hơn 1.000 USD). Để tạo điều kiện cho những người khiếm thị vốn thường là những người ít tiền, sinh viên Jeffrey Bigham tốt nghiệp ngành khoa học máy tính của Trường Đại học Washington đã phát triển một chương trình mới miễn phí và chuyên dụng cho những người khiếm thị có tên là WebAnywhere. Chương trình WebAnywhere là một ứng dụng Internet giúp người khiếm thị có thể lướt web ở bất kỳ máy tính nào và hỗ trợ người dùng đọc thông tin trên trang web từ trên xuống dưới.

• 
  
  Khiếm thính nhưng không buồn

Một trong những lý do khiến người khiếm thính không phải buồn là vì họ cũng được tiếp cận thông tin như những người bình thường, nhờ những thiết bị đặc biệt, chẳng hạn như chiếc radio dành cho người khiếm thính. Sản phẩm của sự hợp tác giữa Đài Phát thanh quốc gia Mỹ, tập đoàn cung cấp các thiết bị truyền thanh Harris và Đại học Towson (Baltimore) có một hệ thống màn hình cho phép hiển thị bằng chữ toàn bộ nội dung mà người sử dụng đang nghe. Phần văn bản đó hiển thị và chạy theo thời gian thực cùng với nội dung đang phát trên sóng radio.

Người khiếm thính cũng không buồn vì họ có thể trao đổi qua điện thoại cũng như tham gia các buổi họp nhờ các thiết bị và dịch vụ mới. Tại Anh, Viện Quốc gia vì người khiếm thính (RNID) giới thiệu một thiết bị mới có tên là ScreenPhone. Thiết bị này có khả năng chuyển đổi cuộc gọi tiếng hoặc buổi trò chuyện thành văn bản - quá trình chuyển đổi này sẽ mất khoảng từ 30 - 40 giây. Người khiếm thính thực hiện cuộc gọi vẫn có thể sử dụng giọng nói của họ nhưng ngược lại, phản hồi của người khác lại được ghi lại và xuất hiện dưới dạng chữ trên màn hình ScreenPhone.

Đối với những người khiếm thính, việc di chuyển trên đường đôi khi gặp khó khăn và nguy hiểm vì họ không thể quan sát hết những gì xảy ra xung quanh. Để giúp những người khiếm thính có thể nhận ra những chiếc xe ô tô đang đi tới mà không cần quan sát, một nhóm thiết kế gồm 3 người Hàn Quốc Kwang-Seok Jeong, Min-hee Kim và Hyun-joong Kim đã chế tạo ra một bộ thiết bị gồm một chiếc đồng hồ và hai chiếc nhẫn. Hai chiếc nhẫn được đeo ở hai bên tay, trên đó có gắn các cảm biến với độ nhạy cao để phát hiện ra âm thanh dù có cường độ nhỏ. Sau đó các tín hiệu âm thanh này sẽ gây ra rung động nhỏ cho chiếc chiếc nhẫn, đồng thời những tín hiệu này cũng sẽ được chuyển thành hình ảnh hiển thị trên đồng hồ có thể quan sát được.

Nhóm nghiên cứu khẳng định thiết bị này không những chỉ nhận ra âm thanh từ những chiếc xe ô tô mà nó còn có thể phát hiện và phân tích nhiều nguồn âm thanh khác nữa. Phát minh mới này được cho là rất có ích đối với người khiếm thính.

Hà Vy-SGGP (tổng hợp)

Không ít người khuyết tật trên thế giới đã vượt qua số phận để trở thành những người có ích. Tuy nhiên, cũng không ít người bị “gạt” ra ngoài lề xã hội, không được quan tâm và đối xử công bằng. Công ước về quyền của người khuyết tật chính thức có hiệu lực năm 2008 là hy vọng mới đối với đông đảo người khuyết tật trên thế giới.

10% dân số thế giới

Hiện có khoảng 650 triệu người - tương đương 10% dân số thế giới - bị khuyết tật ở dạng này hoặc dạng khác với các mức độ khác nhau. Người khuyết tật vẫn tiếp tục gặp phải những rào cản khiến họ không thể hòa nhập hoàn toàn vào xã hội mà họ đang sống. Người khuyết tật thường xuyên bị chối bỏ những quyền cơ bản như được công nhận bình đẳng trước pháp luật, có quyền tự do ngôn luận và tự do nêu ý kiến, quyền được tham gia vào đời sống chính trị (như bỏ phiếu)…

Nhiều người tàn tật bị buộc phải sống trong các trung tâm đặc biệt - điều này vô hình trung tạo thành một rào cản khiến họ không còn quyền tự do đi lại và sống hòa nhập với cộng đồng.

Đáng chú ý, có đến 80% người khuyết tật - tương đương hơn 400 triệu người - đang sống ở các quốc gia nghèo. Sự khuyết tật luôn gắn liền và tỷ lệ thuận với sự nghèo đói. Những số liệu thống kê về tỷ lệ lao động của những người khuyết tật có thể khiến nhiều người sửng sốt: Tại các quốc gia đang phát triển, từ 80% - 90% người khuyết tật ở độ tuổi lao động không có việc làm, còn ở các quốc gia công nghiệp phát triển, tỷ lệ này có thấp hơn nhưng cũng ở mức từ 50% - 70%.

Tổ chức Văn hóa khoa học giáo dục LHQ (UNESCO) cũng khẳng định quyền được tiếp cận giáo dục và chăm sóc sức khỏe của người khuyết tật thường xuyên bị chối bỏ. 90% trẻ em khuyết tật ở các nước đang phát triển không được đến trường. Khoảng 20 triệu phụ nữ lành lặn trở thành người khuyết tật do những biến chứng xảy ra trong quá trình mang thai hoặc sinh nở.

Những cam kết của thế giới

Trong những năm qua, nhiều quốc gia trên thế giới đã tham gia tích cực vào công tác bảo vệ và thúc đẩy quyền của người khuyết tật bằng việc thông qua các văn bản quốc tế như: Chương trình hành động thế giới về người khuyết tật (1981), Các nguyên tắc bảo vệ người bệnh tâm thần và chăm sóc y tế cải thiện tâm thần (1991) và Tuyên bố về quyền của người khuyết tật (1995). Các văn bản trên không có giá trị bắt buộc nhưng các quốc gia đã dựa vào đó để ban hành các đạo luật và xây dựng các chính sách có liên quan tới người khuyết tật.

Nhiều quốc gia trên thế giới được ca ngợi vì sự quan tâm dành cho người khuyết tật. Chẳng hạn, trong lĩnh vực giao thông, nhiều khách du lịch đến Thụy Điển rất ấn tượng với sự quan tâm của nhà nước và cộng đồng xã hội đối với người khuyết tật. Hầu hết các cơ sở hạ tầng từ thành thị đến nông thôn đều có những lối lên xuống, lối đi dành riêng cho những người khuyết tật.

Tại Hà Lan, hệ thống xe điện ở thành phố Amsterdam cũng được cho là tạo thuận lợi cho người khuyết tật. Tại Pháp, theo thống kê của Công ty Đường sắt quốc gia Pháp (SNCF), mỗi năm có khoảng 400.000 người khuyết tật đi lại bằng tàu hỏa. SNCF đã đầu tư nhiều về cơ sở vật chất cũng như về con người để giúp người khuyết tật. SNCF dự kiến đến năm 2015, toàn bộ các nhà ga mới được trang bị cầu thang máy cho người khuyết tật ở từng bến đỗ, có thông báo âm thanh phù hợp với người khiếm thị… Mặc dù vậy, người khuyết tật ở nhiều nơi ở trên thế giới vẫn chưa được sự quan tâm thích đáng và đối xử công bằng.

Hy vọng mới đối với người khuyết tật

Năm 2008 là năm có ý nghĩa quan trọng đối với người khuyết tật bởi Công ước về quyền của người khuyết tật chính thức có hiệu lực. Cũng trong năm 2008, thế giới kỷ niệm 60 năm ra đời Tuyên ngôn toàn cầu về nhân quyền (UDHR).

Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật là bản công ước về nhân quyền đầu tiên của thế kỷ 21 và là công cụ luật pháp đầu tiên bảo vệ toàn diện quyền của người khuyết tật. Dựa vào công ước này, các chính phủ tham gia Công ước sẽ có những điều chỉnh về luật pháp nhằm cải thiện và nâng cao điều kiện sống của người khuyết tật, cho họ được quyền tiếp cận thông tin và y tế mà không gặp trở ngại về xã hội, bảo vệ và bảo đảm quyền bình đẳng của người tàn tật trong việc hưởng thụ đầy đủ các phúc lợi xã hội và tham gia đời sống công cộng.

Các điều luật, các tập quán cũng như tập tục được coi là phân biệt đối xử đối với những người tàn tật sẽ bị hủy bỏ. Có thể nói, Công ước đã tiến xa hơn các công ước trước đây khi thiết lập các bước đi mà các quốc gia phải thực hiện nhằm loại bỏ sự phân biệt đối xử và tạo sự bình đẳng cho tất cả mọi người.

Công ước về quyền của người tàn tật đã được thông qua ngày 13-12-2006 trong phiên họp lần thứ 11 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại Nghị quyết số 61/106. Ngày 30-3-2007, tại New York, tất cả các quốc gia và tổ chức thành viên của LHQ đã ký Công ước. Công ước chính thức có hiệu lực từ ngày 3-5-2008, 30 ngày sau khi quốc gia thứ 20, Ecuador, chính thức phê duyệt văn bản này. Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật là một hiệp ước quốc tế xác định các quyền của người khuyết tật và nghĩa vụ của các quốc gia tham gia. Theo Điều 33 của Công ước, các quốc gia phải thiết lập các cơ quan đầu mối cấp quốc gia trực thuộc chính phủ để giám sát việc thực hiện Công ước. Các quốc gia cũng phải thiết lập một cơ chế giám sát độc lập. Sự tham gia đầy đủ của các tổ chức xã hội dân sự, đặc biệt là của người khuyết tật và các tổ chức đại diện của họ, là đặc biệt cần thiết trong quá trình thực hiện và giám sát cấp quốc gia. Sự giám sát quốc tế được thực hiện thông qua 2 cơ chế mới được thành lập là “Ủy ban về quyền của người khuyết tật” và “Hội nghị các quốc gia tham gia”.

Hà Vy (tổng hợp)

Theo SGGP